Kur Masayı Madam Despina

Eskilerin Tatavla olarak bildiği Kurtuluş’ta, kendi adıyla anılan salaş meyhanesiyle akşamcıların hayatına damga vuran Madam Despina.

Türkiye’nin ilk kadın işletmecisi olarak tarihe adını yazdıran, onay vermediği kişileri mekanına sokmayan, limitsiz içki vermeyen Madam Despina’nın meyhanesi, ölümünden  sonra bile prensiplerinden ödün vermeden müşterilerini ağırlamaya devam ediyor.

Yazılanlara göre: İmroz’da (Gökçeada) doğmuş. 15-16 yaşlarında adadan İstanbul’a ailesiyle göç etmiş. Henüz 18 yaşında iken

, ailesi Yunanistan’a göçmeye niyetlenince, doğduğu topraklarla ailesi arasında bir tercih yapmak zorunda kalmış. Ve İstanbul…

Moda Teras Gazinosu’nda konsomatris olarak çalışmaya başlamış. Güzelliği dillere destan olan Despina’yı görmeye gelenler çoğalmasıyla, çevresi de genişlemiş. Fırsatları değerlendiren Despina
İlk mekanını Cezayir Sokak’ta açmış. 50’li yıllarda ise Esentepe ve Gayrettepe bölgelerinde mekan işletmiş. Sonra Büyükdere’de mekan açmış. 1965’te Artin adlı bir otomobil satıcısıyla evlenmiş ve işlerden elini eteğini çekmiş. Ancak kocası bir süre sonra aniden ölünce en önemli patronluk sınavını vermiş ve o tarihten itibaren yaklaşık 20 yıl boyunca Esentepe’de açtığı mekanını işletmiş.
Orası galeriye dönüşünce de Kurtuluş’ta, bugün hâlâ hizmet vermeye devam ettiği yere gelerek, Madam Despina adını meyhane kültürüne yazdırmayı başarmış.

Simsiyah saçlarını sımsıkı bir topuzla arkada toplayan, bakışları ile koskoca bir meyhaneyi idare eden

, Madam Despina.

MEKANIN SİMGESİ MUŞAMBA 

Madam Despina, meyhanenin spesiyali haline gelen Rum pilakisini, yaprak ciğerini, favayı, radikayı elleriyle hazırlarmış; tüm misafirleri masalarına giderek selamlar, onlara saz eşliğinde şarkılar söylermiş. Ama ailelerin de mekanı haline getirmeye çalıştığı meyhanesinde kimsenin taşkınlık yapmasına izin vermezmiş.

Katı kuralları olan biriymiş Madam Despina. “Her masa ayrı bir cumhuriyettir”

, ”Herkes kendi masasında eğlenecek, aksi taktirde bir daha gelmesin

,” dermiş. Zaten sadece

Madam’ın bildiği ve onay verdiği insanlar gelebilirmiş meyhaneye. İstemediği adamı almaz, sorun çıkaranı da dışarı atarmış.

Madam Despina’nın otoriter tavrından askerler bile nasibini almış. 12 Eylül darbesi sonrası gazinonun müdavimlerinden bir albayın misafirlerini tedirgin ettiğini görünce, Rum aksanıyla “Pasam, pasam! Sen pasasın ama buranın pasası da benim. Senin pasalığın dısarida” diyerek mekanda bulunanları rahatlatmış.

Ve hayatını kaybetmeden önce “Benden sonra her şey aynı kalacak. Tedarikçiler ya da dekorasyon değişmeyecek,” diye elemanlarına tembihte bulunmuş.

Bugün ustadan çalışanlara her şey aynı. İçeri girdiğinizde nostaljik hava sizi anında sarıyor. En çok da masaların üzerindeki muşambalar dikkat çekiyor. O dönemde hijyenik olduğu ve kolay temizlendiği için muşambayla kaplatmış Madam Despina masaları. Ama ölmeden önce de vasiyetinde bu muşambaların kalmasını istemiş. Ona göre muşamba bir meyhanenin simgesiymiş.

Despina Kalmi 2006’da verdiği bir söyleşide, “Eylül olaylarından sonra Rumlar İstanbul’u terk etmeye başladılar. Ben hatırlıyorum, evimin altında Sakızağacı’nda bir kasap dükkanı vardı. Rum’du. Testerelerle geldiler ve dükkanı indirdiler. Etleri sokağa attılar. Çok korktuk. Ben 13 Eylül’de bir gün içinde yeğenlerimin hepsini birden vaftiz ettim ve dışarıya gönderdim. Ben de onlarla Atina’ya gittim ama sonra geri döndüm” demiş.

Despina 1990 yılında şeker hastalığına yakalandı  meyhaneyi devretmek zorunda kaldı. 25 Haziran 2006 tarihinde  hayata veda etti. Madam Despina için düzenlenen cenaze töreni de görkemli yaşamına yakışır nitelikteydi. Ayalefter Mezarlığı’nda düzenlenen dini törenin ardından toprağa verilen Madam Despina’nın vasiyeti üzerine

, meyhanenin saz heyeti en sevdiği “Yalan” ve “Şimdi Uzaklardasın” şarkılarını çaldı.

Sezen Aksu’nun “Yine mi Çiçek” isimli şarkısıyla analım Madam Despinayı

YİNE Mİ ÇİÇEK
Kur masayı Madam Despina
Kirli beyaz muşamba örtüleri ser
Çek sediri asmanın altına
Yanında bir ince Müzeyyen abla
Gece çok genç

, arzular şelale
Haber etsek o yare
Gelse Bomonti ‘ den
Şereflendirse bizi
Olsak teyyare
Yine mi güzeliz, yine mi çiçek?
Hamdolsun
Taze mi bitti topik
Canın sağolsun
Amanın yine mi güzeliz, yine mi çiçek?
Hamdolsun
Altınbaş kadehe yağ gibi dolsun

Derleme.

Hatırlatma: Rezerve masalara boş şişeler koyma adeti hala sürüyor.